UNIX 2016

माझे नाव अभिजीत देशमुख. 8+ वर्षांचा Experience. तुमचा विद्यार्थी होण्याचे भाग्य Feb-2008 मध्ये Sunbeam,Pune येथे DAC ला असताना मिळाले. ज्ञानाची गोडी तुमच्या कडून शिकायला मिळाली.
Job मिळाल्यानंतर मित्र व नातेवाईक जे B.E. passout होऊन job शोधात होते त्यांना तुमच्या बद्दल व Sunbeam बद्दल सांगुन DAC ला ऍडमिशन घेण्यासाठी मदत केली. उद्देश एकाच होता कि त्यांनी तुमचे विद्यार्थी होऊन ज्ञानार्थी व्हावे.
असे जवळपास ५-६ जणांनी मग DAC ला admission घेतले व आज ते सर्व Well settled आहेत. ऑफिस मध्ये काम करताना शिक्षण क्षेत्राशी संबंध राहावा म्हणून Pune University साठी “External Examiner” म्हणून पण काम करतोय.
“External Examiner” म्हणून काम करताना बऱ्याच Colleges ला भेट दिली. तेव्हा एक गोष्ट लक्ष्यात आली कि Industry ला अपेक्षित असे विद्यार्थ्यांचे knowledge आणि विद्यार्थ्याला असलेल्या knowledge या मध्ये खूप तफावत आहे. Colleges म्हणजे concentration camp हे अनुभवले. हि स्थिती पुण्यातील colleges ची. पुण्याच्या बाहेरील colleges ची स्थिती न सांगण्यासारखीच. हि परिस्थिती पाहून मनात चलबिचल सुरु झाली कि अशी परस्थिती बदलण्यासाठी आपण थोडा तरी काडीचा हातभार लावावा. पण कसे ते कळत नव्हते. पैसे केवळ donate करून आपले समाजाप्रतीचे कर्तव्य पूर्ण होत नाही हे एव्हाना समजले होते. अश्या पारिस्थितीत तुमच्या Unix,2016 च्या class ची date समजली व class join करायचे ठरवले. सोबत चुलत भाऊ हर्षद (MCA – 1st Year, MIT Kothrud ) व मित्र वैभव झोडगे यांना विचारले आणि आम्ही तिघांनी class join केला.
Unix class ला आल्यावर जस जसे तुमचे विचार कानावर पडू लागले तस तसे मन शांत होऊ लागले. Unix ची व्याप्ती पाहून Computer ची नव्याने ओळख होऊ लागली. Fundamental गोष्टीचे ज्ञान मिळत असताना ते केवळ आपल्या पुरते मर्यादित न ठेवता ते इतराना हि दिले पाहिजे असा विचार मनात सुरु झाला. जेव्हा तुम्ही सांगितले कि शिक्षक व्हा तेव्हा पक्के केले कि आपण पण शिक्षक होऊन ज्ञानाचा प्रचार केला पाहिजे व त्या दृष्टीने सुरवात केली. Office मध्ये जे विद्यार्थी नवीन join होऊन support चे काम हेच सर्वस्व मानू लागले त्यांना coding चे महत्व पटवून development project कडे वळवायला सुरवात केली. त्या मधील बऱ्याच जणांनी आता coding ला सुरवात केली आहे. तुम्ही दिलेल्या प्रेरणेतुन अजून एक विचार मनात आला कि “Computer Fundamental” चे session घ्यायचे ते पण थेट दहावीच्या विध्यार्थ्यांसाठी, कुठलेही शुल्क न घेता.
“Computer Fundamental” session चे content बनविले व त्यासाठी तुम्ही घेतलेला seminar चा आधार घेतला. दहावीचा वर्ग जाणीव पूर्वक निवडला. कारण कोवळ्या मनावर चांगले संस्कार झाले तर त्याचा परिणाम हा अधिक चांगला असेन असे वाटले. दहावीच्या विद्यार्थ्यांना Computer सारखा विषय केवळ File create करण्यापुरता मर्यादित ठेवला तर त्यांना त्या विषयाची गोडी लागणार नाही. पण जर त्यांना थोडे जास्त knowledge दिले तर ते त्या विषयाचा आनंद घेऊन शिकू शकतील अशी अशा वाटत आहे.
असे session, 22 मे, 2017 ला ज्या शाळेत मी शिकलो त्या बीड शहरातील “चंपावती विद्यालय” मध्ये घेतले. Summer vacation साठी आलेली 60-70 विद्यार्थी व 5 शिक्षक (जे माझेही शिक्षक होते) अशा जनसमुदाया समोर शिकवायला सुरवात केली. Session च्या सुरवातीला Lord Macaulay चे सन 1835 मधील भारतीय शिक्षण व्यवस्थेवर विचार सांगून session मराठी मध्ये घेण्याचे कारण सांगितले. Human body चे व Computer चे interrelation कसे आहे, मानवी पंचेंद्रिये व Computer चे input devices सारखे कसे आहेत, मेंदू मधील nervous system ला व computer ला current च का लागतो असे एक एक मुद्दे सांगत गेलो. जस जसे session पुढे जात होते तस तसे विद्यार्थ्यांचे चेहरे अधिक बोलके होऊ लागले. “Knowledge is inter-related” हे सांगायला विसरलो नाही. जेव्हा microprocessor मधील pins ह्या सोन्याच्या असतात हे सांगितले तेव्हा विद्यार्थ्यांचे डोळे वेगळेच चमकले. विद्यार्थ्यांचा खूप छान response मिळाला. Session ला बसलेल्या एका शिक्षकाची प्रतिक्रिया बोलकी होती. ते म्हणाले कि “आज परेंत computer हे फक्त machine म्हणून पाहत होतो आता त्याला मनुष्य म्हणून पण पाहीन.” शिकवण्याचे समाधान तेव्हा अनुभवले.
हे सगळे शक्य झाले ते केवळ तुम्ही केलेल्या संस्कारामुळे. ह्या पुढेही जसे जमेल तसे असे session घेत राहण्याचा मानस आहे. त्यासाठी गरज आहे ती फक्त तुमच्या आशिर्वादाची व मार्गदर्शनाची..!!

UNIX 2016, WinRT 2017

आहेत एक गोखले,
UNIX शिकवतात खास ।
विचार सुरू होतो मग,
लावावा का त्यांचा क्लास ?
स्वतः आहेत डॉक्टर,
अन् शिकवतात मात्र कंप्युटर ।
आपण आहोत इंजिनियर,
मग करावी का त्यांची लेक्चर ?
कंपनीतील उन्मत्त आम्ही,
उडवतो मग त्यांचा उपहास ।
चिडून एखादा माजी विद्यार्थी,
मग सांगी त्यांचा जीवन प्रवास ।।
ऐकून तो सार प्रवास,
मग बसतो थोडा फार विश्वास ।
ठरते शेवटी एकदाचे,
लावूया सरांचा UNIXचा क्लास ।।
प्रवेशासाठी येता,
दिसते विद्यार्थ्यांची प्रचंड गर्दी ।
आम्हीही जावून लावतो,
त्या गर्दीत आमची पण वर्दी ।।
वेळ येता प्रवेशाची,
चेक फाडतांना येई जिवावर ।
” न आवडल्यास पैसे परत “,
कळता आनंदास न राही पारावार ।।
प्रवेश घेऊन झाल्यावर,
जमतो आम्हा मित्रांचा कट्टा ।
हळूहळू सूरू होते मग,
मॅडमनी दिलेल्या सूचनांची थट्टा ।।
माजी विद्यार्थ्यांचा पुन्हा,
ओढवतो आमच्यावर प्रकोप ।
वातावरण तापायच्या आत,
आम्ही घेतो एकमेकांचा निरोप ।।
उगवतो तो दिवस,
अन मग सूरू होतो क्लास ।
पहिले चार पाच दिवस,
सगळ्यांनाच भयंकर त्रास ।।
कुणाच्या पायाला मुंग्यां,
तर कुणाचा गुदमरतो श्वास ।
थक्क होती मात्र सारे,
ऐकून सरांचा जीवन प्रवास ।।
तरीही काही शहाण्यांना,
सरांचे चरित्रगान वाटते वटवट ।
आशेवर असतात बिचारी,
संपतीलच ही सहा लेक्चर्स पटपट ।।
शेवटी पूण्यातलेच गोखले ते,
का शिकवतील सहा लेक्चर्स तरी फुकट ?
असा विचार करतो मग,
पुण्यातल्याच पेठेतील मी एक बापट ।।
शेवटी सुरू होते UNIX,
HISTORY पासून होते सुरूवात ।
उलगडती Algorithms,
होते रोमॅन्टिक वाक्यांची बरसात ।।
कधी कौतुकाची थाप,
अन् टिंब टिंब टिंब तुन अनंत आशीर्वाद ।
शरण जाती मग सारे,
System ला अन् सरांना निर्विवाद ।।
प्रत्येक Concept साठी,
असते आयुष्यातील एक कथा ।
fork नंतरचे exec सांगी,
गिटार खाजवणाऱ्यांच्या बापाची व्यथा ।।
critical section म्हणजे,
बँकेतून आलेल्या फोनवरच बोलणं ।
त्यात आलेला interrupt,
म्हणजेच आतून बायकोचं कोकलणं ।।
रंगून जाती यात सारे,
पठडीतील नाही ही शिकवणी ।
जशी तुक्याच्या मुखाने,
ऐकावी अजरामर अभंगवाणी ।।
जसे कुरुक्षेत्री अर्जुनास,
गीता रहस्य उलगडी चक्रधर ।
तसेच सर्व विद्यार्थ्यांस,
UNIX मधुन होई साक्षात्कार ।।
मिळवू असेच ज्ञान सुक्ष्माचे,
टाकूनी आपल्यातले स्थूल ।
देऊ खरी गुरुदक्षिणा,
ठेवून त्यांच्या मार्गावर पाऊल ।।
घडवू आपल्यातील शिक्षक,
वाढवूनी ज्ञानभंडार हे विपूल ।
मिळूनी आपण सारे,
अखंड चालवूया हे गूरूकूल . . .

UNIX 2015

शिक्षक : विद्यार्थ्यांनो, तुम्ही Engineering ला admission कशासाठी घेतलात..?
विद्यार्थी : सर, आम्हाला नवीन technology शिकण्यात interest होता म्हणून..
शिक्षक : साफ खोटं. तुम्ही admission यासाठी घेतलंत कारण तुम्हाला चांगल्या पगाराची नोकरी पाहिजे. आणि हेच सत्य आहे. आपल्यातल्या प्रत्येकाने उच्च शिक्षण हे आणखी चांगल्या पगाराची नोकरी मिळावी यासाठीच घ्यावे.
हल्ली बर्याचश्या शाळा, कॉलेजांमधला हा नेहमीच संवाद. कॉलेजच्या पहिल्याच दिवशी विद्यार्थ्यांच्या मनामध्ये हे ठासून भरलं जातं की, त्यांचा शिक्षण घेण्यामागचा केवळ उद्धेश नोकरी मिळविणे हाच आहे. कोणीही विद्यार्थीदशेत असताना ओल्या मातीसारखा असतो, तर शिक्षक व आईवडील हे त्या कुंभारासारखे. बिचारी ओली माती तसाच आकार घेत जाते जसा एक कुंभार तिला देत असतो. आम्हाला लहानपणापासूनच शाळा,कॉलेजात अन घरी शिकवलं जात की ज्याला सगळ्यात जास्त मार्क्स तोच सगळ्यात हुशार. ज्याला जेव्हडे चांगले मार्क्स, त्याला तेव्हडी चांगली Company मिळणार. अशा परिस्थितीत आम्हा विद्यार्थ्यांना कमी कष्टात उत्तम मार्क्स मिळविण्यासाठी एकच मार्ग सापडतो अन तो म्हणजे रट्टा मारणे. रट्टा मारून चांगले मार्क्स घेतलेला हा विद्यार्थी शेवटी एक विद्यार्थी न राहता बनतो फक्त एक यंत्रमानव.
बरं, अश्या यंत्रमानवांचं आमच्या शिक्षकांना खूप कौतुक. कंपन्यांमध्येही या यंत्रमानवांना भारी मागणी. तसंही, आजकालच्या IT क्षेत्रातील नोकऱ्या ह्या नोकऱ्या न राहता बनल्यात फक्त गुलामगिरी. आणि आपली आजची शिक्षण पद्धती असे गुलाम बनविण्यात आता चांगलीच पटाईत झालीये.
लोकमान्य टिळक एकदा बोलले होते की आपल्या शिक्षण पद्धतीतून नुसते नोकऱ्या मिळविण्यासाठी धडपडणारे गुलाम तयार न होता राष्ट्रप्रेमाने भारलेले युवक तयार व्हावेत. त्यांचे हे विचार ऐकल्यानंतर मला आजच्या आपल्या शिक्षण पद्धतीची कीव करावीशी वाटते. राष्ट्रप्रेमाने भारलेले युवक तर सोडाच पण साला कोणी या देशात थांबायला देखील तयार नाहीये. जो तो आज बाहेर जाऊन मोठ्या पगाराची नोकरी मिळविण्याची भाषा करतोय. देशातील घडामोडी अन देशासमोरील समस्या यांच्याशी कोणाला काही घेणदेणंच राहिलं नाहीये. आज प्रत्येकजण देशाच्या system ला शिव्या घालताना दिसतो. पण या system मध्ये जाऊन हे सगळं बदलण्याची कोणाचीही इच्छा दिसत नाहीये.
या सगळ्या परिस्थितीसाठी आजचा शिक्षक हाच बऱ्याच अंशी जबाबदार आहे. जर सगळ्या देशाला बदलण्याची ताकद कोणा एका व्यक्तीकडे असेल तर तो म्हणजे शिक्षक. एका शिक्षकाने ठरवलं तर कौटिल्यासारखा तो एका संपूर्ण राष्ट्राचं निर्माण करू शकतो.
जेंव्हा इंग्रज लोक भारतात आले तेंव्हा त्यांनी आपल्या गुरुकुल शिक्षण पद्धतीचा अभ्यास केला होता. त्यांच्यातल्याच एका Lord Macaulay नावाच्या गोऱ्या साहेबांचं हे वाक्य – “जर भारताला गुलाम बनवायचं असेल, तर सगळ्यात आधी भारताच्या शिक्षण पद्धतीला गुलाम बनवायला पाहिजे.” Macaulayism नावाने ही policy प्रसिद्ध आहे. आज इंग्रजांना देशातून जाऊन 65 वर्षांपेक्षा अधिक काळ लोटलाय. पण आपली शिक्षण पद्धती आजही त्यांचीच गुलाम बनून राहिली आहे.
अशा वेळी कोणीतरी एक शिक्षकच (डाॅ. गोखले सर) ‘Undoing Lord Macaulay’ नावाचं Mission हाती घेतो अन स्वतःच्या शिकवणीतून आणखी असेच शिक्षक तयार करण्याची भाषा करतो तेंव्हा कुठेतरी मला आशेचा एक किरण नजरेस पडतो.

UNIX 2016, RTR 2017

दोन शब्द कालच्या सेमिनार बद्दल

नमस्कार सर,
मला कालच्या कॉम्पुटर Fundamentals बद्दल थोडासा Share करायचं आहे.
काल सेमिनार ला माझ्या सोबत अजून ३ जण होते. तिघेजण वेगवेगळ्या बॅकग्राऊंड चे होते. त्यांना मी आपल्या सेमिनार बद्दल काय वाटलं असं विचाले असता त्यांनी मला काही अशी प्रतिक्रिया दिली.
१. Pawan Sangale, (Second Year, BE – CS), M S Bidve Engineering college Latur.
हा माझ्या जवळच्या मित्राचा लहान भाऊ, तो सतत मला काही ना काही pudhil शिक्षणाबद्दल विचारात असतो. आपला सेमिनार तारीख ठरली न मग मी याला कळवले कि सरांचा सेमिनार आहे, न मग मी आपल्या सेमिनार ची लिंक पाठवलो, बाकी यायचा न यायचा निर्णय हा त्याचा होता, पण त्याने आपल्या site through गेल्यावर यायचं ठरवलं.
सेमिनार च्या पहिल्या दिवशी, सेमिनार सुरु होण्या आधी सकाळी त्याने मला त्याच्या सोबत चा किस्सा सांगितला, झालं असं कि त्यांना एक विषय शिकवायला मॅम होत्या, त्यांच्या एक टॉपिक नव्हता समजला तर याने त्यांना डायरेक्ट क्लास मध्ये सगळ्या समोर बोलला कि मला काहीच नाही समजला वगैरे (याने जास्त प्रयत्न pn केले नव्हते तो विषय समजण्या साठी).
पण आपला सेमिनार अटेंड केला न मग त्याला त्याने केलेली चूक समजली. त्याने फक्त एका वाक्यात मला बोलला कि आता कुठ्लापण विषय नाही समजला असं बोलायचंच नाही, जेवा असं बोलू तेव्हा स्वतःला एक प्रश्न विचारायचं “तू स्वतः किती प्रयत्न केला ते समजून घ्यायला?”. कालचा सेमिनार त्याच्या साठी Life चा Turning पॉईंट होता.
२. Vaibhav Ghatkar (Third year electrical, Babasaheb Ambedkar Technical Univercity, Lonere)
खरतर याला कॉम्पुटर बद्दल काहीच जास्त माहिती नाही न जास्त आवड पण नाही, हा माझ्या मित्राचा मित्र, नंतर आमची मैत्री झाली. याला याच्या मोठ्या भावा साठी सेमिनार ची माहिती हवी होती, कारण याला माहित होत कि मी आपल्या Unix Chya क्लास ला येतो. म्हणून मग मी आपल्या सेमिनार ची लिंक याला पाठवली, काही कारणांमुळे bhawa ला तर जमाल नाही पण याने पूर्ण site वाचली न मग ठरवलं कि यालाच तो सेमिनार करायला हवा. तो आला , सेमिनार अटेंड केला, न त्याला खूप आवडला, खूप काही गोष्टी ज्या कधीतरी ऐकले होतो त्याला क्लिअर झाल्या त्याला.
त्याने जात जात एक वाक्य बोलला “कॉम्पुटर च्या गोष्टी तर शिकलोच पण कुठलाही विषय, त्याला कसा शिकायचं हे मी शिकून जातोय”.
त्याने अजून एक mazya बोलला कि “तू दिवसभर ऑफिस करून आल्यावर पण क्लास करतो, मग थकत का नाही हे आत्ता समजलं.”
३. माझा लहान भाऊ राहुल भद्रशेट्टे, तोच जो Bsc Electronics, malloc function न लिहिलेला. खरंतर त्याने अजून एकपण C program नाही लिहिला. त्याला C शिकायचं होत पण मला समजत नव्हतं त्याला शिकवायला कुठून न कस सुरु करू. पण मग Unix Batch जॉईन केलो न मला थोडाबहुत सुचायला लागलं कि कस न कुठून सुरु करू ते, न त्यात मग आपला हा सेमिनार ची date fix झाली, त्याला मी त्याच नाव Enroll केलो, कारण मला माहितीय कि त्याला तुमच्या मार्गदशनाची गरज आहे. तुम्ही जे संस्कार आमच्यावर करताय ते त्याला मिळणे गरजेची आहे. न नक्की काल तेच झालं. मला काल ते जाणवला. काल त्याने आल्यावर मला स्वतःहून विचारला कि सांग आता CD boot कशी करायची, सुरुवात त्याने केली न मी मदत केलों, न मग नंतर मी त्याला दाखवली कि बूट option कुठे असतो. काल त्याला दिशा भेटली कि काय करायचं न काय नाही करायचं. सुरुवात तर झालेली मला दिसत आहे. आता तो दिवा तेवत ठेवायची जीम्मेदारी मझी न मी ते करतो सर पूर्ण.
काल माझ्या लहान भावाला सोबत घेऊन आलो न मला त्याला थोडा जवळून ओळखायचा चान्स भेटला.
तुम्ही या तिघांच्या समोर एक Role model म्हणून थांबलात हे जाणवलं मला काल.
मी ज्या उद्देशाने या तिघांना बोलावले होतो तो उद्धेश पूर्ण झाला. म्हणजे सुरुवात झाली हे नक्कीच. याना अजून तुम्ही जे संस्कार आमच्यावर करताय त्या संस्काराची गरज अजून खूप आहे, पण तीघे pn पुण्या बाहेर राहतात म्हणून थोडावेळ थांबावं लागेल यांना.
चौथा मी स्वतः सचिन भद्रशेट्टे (मी Sunbeam कराड, August 2012 चा विद्यार्थी), मी इतके दिवस कॉम्पुटर फील्ड मध्ये काम करतो पण खूप काही dots काल जुळल्या माझ्या. मी गोष्टी match करायला शिकतोय. मला खरतर सांगायचं झालं तर मला सतत पडणाऱ्या प्रश्नच उत्तर mla भेटल्या, एखादा प्रोग्रॅम रन केल्यावर तो CPU पर्यंत कसा पोहोचतो हे मला Kal समजला. बिट म्हणज काय असत हे समजल्यावर लाज वाटली मला कारण मी काम करतोय कॉम्पुटर मध्ये न मला हि गोष्ट माहित नव्हती. माझी चूक हि होती कि मी fundamentals सोडून labour वर्क करत होतो. मी नक्कीच हि गोष्ट सुधारिणं. Kal दोन दिवसात khup काही अशे incidents झाले ज्यामुळे मला स्वतःला सुधारायची गरज आहे हे समजलं. न मी नक्की सुधारिणं. मला माझ्यात होत असलेले सकारात्मक बदल हे मला जाणवत आहेत. तुम्ही सांगितल्या पासुन JAVA API documentation रेफेर करतोय, त्याची मजा खरंच वेगळी असते हे समजलं. प्रयत्न करतोय कि StackOverflow कमीत कमी वापरेन. न एक दिवस बंद करिन. ना इलाजाने कधी कधी वापरतो (सवय झालेली), काम लवकर डिलिव्हर करायचं असत म्हणून. पण तीपण सवय बंद होईल लवकरच. आता जर कधी ओपन केलीच ऑफिस मध्ये तर मनात ek भीती असते कि सर कुठून पाहत तर नाही ना. मला बुक्स वाचण्याचा खूप जास्त कंटाळा होता व आता हळू हळू तीपण सवय लागत आहे. मला kharach खूप छान वाटत आहे हे माझे बदल पाहून. सर कधी चुकलं तर तुम्ही माझा नक्की कान ओढा. मला माझे शाळेतील शिक्षक आठवतात. मला परत शाळेत gelyachi फीलिंग येते.
माझा दिवसभराचा थकवा उडून जातो क्लास मधील तुमचा पहिला शब्द सुरु होतो तेवा. माझ्या ऑफिस मधील मित्र पण म्हणतात कि कसा काय तू क्लास करतो दिवसभर ऑफिस झाल्या नंतर मग मी त्यांना म्हणतो, “तू भी आजा, तुझे पता चलेगा”.
“जिंदगी बडी होनी चाहिये लंबी नही” हे खरंच समजायला लागलं सर. मी नक्की त्या दिशेने माझे प्रयत्न शिरू ठेवेन.
जेवा पण Unix क्लास मध्ये प्रश्न पडतो तेव्हा मी स्वतःला समजावतो “Don’t panic, everything will be clear in future”.
काही लिहिण्यात माझी चूक झाली तर मला माफ करा.
आपला आज्ञाधारक,
सचिन भद्रशेट्टे

UNIX 2015, WinRT 2016, RTR 2017

जेव्हा मी क्लास बद्दल ऐकलं तेव्हा मी engineering च्या शेवटच्या वर्षाला होतो आणि मला माहित होत की माझे engineering चे तिन्ही वर्ष वाया गेले आहेत, तरी नशीब डिप्लोमा झाल्यामुळे काहीतरी कोडींग ची सवय होती. आणि तेव्हापासून मग मी competitive programming सुरु केली. सुरुवातीला जरा खूपच अवघड वाटायची. पण नंतर आवडायला लागली पण वर्षभरानंतर मला कळलं की माझी प्रोग्रेस खूपच slow आहे आणि त्याचा कारण हि समजलं. कारण फक्त एकच होतं माझं प्रोग्रामिंग च “बेसिक”. आणि मग जाणीव झाली की आपलं बेसिक खूपच weak आहे. मग सुरु झालं की एक चांगल पुस्तक शोधायच ज्यानेकरून Data structure आणि algorithms चांगला होईल. शोधायला हि जास्त वेळ नाही लागला कारण algorithm म्हंटलं कि एकच दादा पुस्तक डोळ्या समोर येतं आणि ते म्हणजे (Introduction to Algorithms by Thomas H. Corman, Charles E. Leiserson, Ronald L. Rivest, Clifford Stein) तेव्हा मला Thomas H. Corman ह्या एकाच ऑथर चे नाव माहित होते. त्याचे रिव्हिव नेट वर बघितले सर्वांनी लिहिलं होता की पुस्तक जरा समजायला अवघड आहे पण भारी आहे. पण ठरवलं होतं की Basic पासून करायचा तर अवघड पासूनच करू, मग काय घेतला पुस्तक पहिला Sorting चा chapter सोपा वाटला कारण ते आधी पासून माहित होता म्हणून, पण नंतर नंतर आपोआप मी त्या पुस्तकापासून लांब राहायला लागलो. स्वतःला काहीतरी कारणं देत मी ते पुस्तक टाळायला लागलो. कारण एवढ्या जाड पुस्तकाची सवय नव्हतीच कधी.
तेव्हा समजला हे पुस्तक वगैरे आपल्या कडून काय होत नसतं. आणि आता ह्यावर क्लास हा एकमात्र उपाय. हे मी सगळं माझ्या एका मित्रा बरोबर शेअर करायचो. तोही माझ्या सोबत डिप्लोमा ला होता आम्ही दोघांनी एकत्रच प्रोग्रामिंग सुरु केली होती. त्याचीही परिस्तिथी माझ्यासारखीच होती कारण तोही engineering लाच होता. त्यालाही माझा मुद्दा पटला. मग तेव्हा आम्ही ठरवलं की क्लास लावायचा. Engineering करून तशीही वाट लागलीच होती म्हंटलं कुठे तरी क्लास लावून जॉब साठी काहीतरी तयारी करून ठेवू. ह्याला योगायोग म्हणावा कि काय माहित नाही पण ह्या क्लास लावायच्या काळातच त्या मित्राने UNIX च्या क्लास बद्दल सांगितले. त्याने हेही सांगितले की क्लास खूप भारी दिसतोय कारण ऍडमिशन साठी स्टुडंट्स पहाटे पासूनच लाईन लावतात. हे मी अस काहीतरी पहिल्यांदाच ऐकलं होतं आणि हे त्याला त्याच्या मित्राने सांगितलं होतं. मग त्याने मला UNIX च्या ड्राफ्ट ची लिंक शेअर केली. खरंच सर तो ड्राफ्ट खूपच भन्नाट होता आणि तो ड्राफ्ट पूर्ण वाचून झाल्यावर मी त्याला लगेच कळवले कि मी क्लास जॉईन करतोय. आणि आम्ही तीघांनी क्लास जॉईन करायचा ठरवलं.
मला तारीख नीट आठवत नाही आहे पण ६-१२-२०१५ तारीख हीच असावी आम्ही तिघं ऍडमिशन साठी आनंदाश्रम मध्ये आलो. तिथे आमची मॅडम शी ओळख झाली. मग मॅडम ने सगळे भारी नियम सांगितले. तो उठाबाश्या वाला तर खरंच खूप भारी होता. एकंदरीत सरांच्या त्या ड्राफ्ट आणि क्लास च वातावरण बघून काहीतरी वेगळं आणि भारी शिकायला मिळणार होता हे नक्की. आणि मॅडम खरंच तुमचा स्वभाव खूपच गोड आहे. आणि तो हसरा चेहरा मी कधीच विसरणार नाही. ऍडमिशन करून आल्यावर माझी क्लास च्या पहिल्या दिवसासाठी उत्सुकता खूपच वाढली आणि तो दिवस आला, ड्राफ्ट मध्ये लिहिल्या प्रमाणे पहिले ६ लेक्चर सर introduction घेणार होते. सरांच पहिलं लेक्चर ऐकलं आणि अक्षरशः मी सरांच्या प्रेमात पडलो, काय होते ते लेक्चर आजही ते लेक्चर ची रेकॉर्डिंग ऐकली कि अंगावर काटा येतो. अश्याच एका लेक्चर मध्ये सर सांगत होते की त्यांना त्यांच्या आयुष्यातलं प्रोग्रामिंग च पहिलं पुस्तक एका देवमाणसाने दिलं आणि त्यानंतरचा हे सरांचा ते वाक्य, तर वाक्य असा होतं “तुम्हाला सांगू देव असा भेटतो. ह्या जगा मधे देव आहे की नाही असा प्रश्न जेजे विचारतात आणि जेजे नास्तिक लोकं आहे ना त्यांनी हे जाणावा कि देव सोंडेत किंवा हत्तीच्या काना मधे नाही आहे, देव मारुतीच्या शेपटीत नाही आहे, देव तीन तोंडाच्या दत्तात नाही आहे, देव हा कुठेतरी माणसातच आहे, माणसातलाच एखादा दुसऱ्याला मदद करण्यासाठी म्हणून स्वतःच्या बेंबीच्या देठापासून काहीतरी करतो तेव्हा त्याला देव म्हणतात.” आणि हे माझं आजचं वाक्य “देव खरंच आहे” मला सरांच्या आणि मॅडमच्या रूपात मला देव भेटले. आणि त्या देवाकडून मी दैवी UNIX, Win32, COM आणि WinRT शिकलो हे माझं खरच सौभाग्य आहे.
मग काय सुरु झाला UNIX, UNIX च्या रूपात सर आमच्यावर संस्कार देत होते आणि आम्ही ते घेत गेलो. “Files have spaces and processes have life.”, हे एक वाक्य महान UNIX बद्दल सर्वकाही सांगून जातं. सर UNIX शिकवत असताना सर कधी कधी movies ची नांव सांगतात, सर म्हणतात की ह्या movie मधलं हे हे बघा तुम्हाला हे अजून चांगलं कळेल. ती सगळी नावं मी लिहून घ्यायचो आणि घरी आलो की डाउनलोड ला लावायचो. आणि मग जसा वेळ मिळेल तशी बघायचो. खरं सांगतो सरांनी जेवढे movies सांगितले होते त्यापैकी बोटावर मोजण्याइतपतच मी बघितले होते. आणि मग तेव्हा तेव्हा मी विचार करायचो कि मी नक्की एवढ्या वर्षे केला काय..!! आणि मग मी गप्प बसायचो. अश्या प्रकारे UNIX चा क्लास संपला मग मी सरांंकडे Win32, COM आणि WinRT शिकलो. ते हि भन्नाट शिकलो, specially COM शिकायची वेगळीच मजा आहे. ह्या वेळेसही सरांनी movies सांगितल्या त्याही मी डाउनलोड करून ठेवल्यात पण बघायचा काही अजून योग आला नाही कारण UNIX एक प्रकारे ठीक होता पण Win32, COM आणि WinRT करून झाल्यावर कळलं की करण्यासारखं खूप खूप काही आहे. तेव्हा ठरवलं की हे एक एक करून एकदम परफेक्ट करायचा आणि मग मी लगेच Petzold ऑर्डर केली आणि लगेच चालू केली. UNIX झाल्यामुळं जाड पुस्तक कसं वाचावं हे एकदम उत्तम कळले आहे आणि सर पण होतेच कि, सरांनी Win32 एवढं मस्त शिकवल्यामुळे काहीच अवघड जात नाही आहे. आणि आता तर पुस्तकांबद्दल तर अजून खूपच उत्सुकता वाढली आहे आणि त्याचे एकमेव कारण आहे “OpenGL”. खरंच Vikas Kamble ह्यांनी त्यांच्या एक्स्प्रेशन मधे खूपच छान शब्दांत OpenGL Seminar चे वर्णन केले आहे. OpenGL Seminar Part 1 मध्ये शेवटी सर त्यांचे OpenGL चे डेमो दाखवतात. ते डेमो पाहिल्यावर भारावून जाणे काय असतं हे तुम्हाला स्वतः कडे व आजुबाजू ला बसलेले तुमच्या मित्रमंडळी ह्यांच्या चेहऱ्याकडे बघून कळेलच. सरांनी शेवटचा “Resort(Ocean)” च्या डेमो मध्ये kitaro च “Sundance” हे अप्रतिम music वापरला आहे. आजही जेव्हा मी ते music हेडफोन लावून ऐकतो तेव्हा तो “Resort(Ocean)” चा demo सुरुवातीपासून ते शेवटपर्यंत जश्याचा तसा आजही माझ्या डोळ्यादेखत येतो. ह्याचबरोबर Fundamental आणि Multi-OS सेमिनार मधेही खूप काही शिकायला मिळालं.
तुम्हा सर्वांना एक प्रश्न पडला हि असेल की मी सुरुवातीला माझ्याबद्दल का लिहिलंय, त्याच एकमेव कारण आहे बदल, ह्या एका वर्षात माझ्यात झालेला बदल, अभ्यासातलाही आणि आयुष्य कसं जगायचं ह्याचाहि. जर भविष्यात time travel हि कल्पना शक्य झाली तर मी पहिले भूतकाळात जाऊन सरांसोबत ज्योतिष पासून पुढे सगळं शिकीन. २०१६ हे वर्ष माझ्या आयुष्यातील सर्वांत सुंदर आणि अविस्मरणीय राहील. खरंच माझं आयुष्यं सार्थक झालं. आता इथून पुढे आयुष्य जगण्यात वेगळीच मजा येईल. माझ्या destiny मध्ये पुढे काय आहे माहित नाही पण माझ्या destiny मुळे मी सरांचा विद्यार्थी होण्याचे भाग्य मला भेटले म्हणून मी तिचा सदा ऋणी राहील.
Thank you so much sir पुस्तक कशी एन्जॉय करायची हे शिकवल्या बद्दल
Thank you so much sir आम्हाला कॅन्सर पासून मुक्त केल्या बद्दल
Thank you so much sir आमचं अंधत्वपन दूर केल्या बद्दल
Thank you so much sir आम्हाला आयुष्यात पुढे जगण्यासाठी एक कारण दिल्याबददल
.
.
.
Thank you so much sir.
And finally a quote by Frank Zappa,
“So many books, so little time.”

UNIX 2011, WinRT 2016, RTR 2017, RTR 2018 – as a Group Leader

OpenGL seminar

” हाय कंबख्त तुने पी ही नही ।”
मी सुद्धा हे ऐकून चकित झालो ! हा डायलॉग कुणाला कळणार नाही असे खूप कमीच लोक असावेत पण चकित होण्याचे कारण म्हणजे हा डायलॉग, हे वाक्य “सर” बोलून गेले!! (इथे पट्टीच्या तळीरामला वाटेल सर पण ?) हो सर पण, पण सरांची नशा आहे OpenGL ची !!
प्रत्येक OpenGL सेमिनार मध्ये लाईन बाय लाईन कोड घेऊन सुद्धा, होणारे चमत्कार डोळ्यांनी पाहून सुद्धा, ज्या विद्यार्थ्यांनी ते कोड एकदा सुद्धा केले नाही अशांसाठी सर बोलले,
” हाय कंबख्त तुने पी ही नही ।
६ वर्षानंतर उपरती झाली, सरांच्या Win32 SDK, COM, WinRT च्या क्लास ला ऍडमिशन घेतली. बरं मग ६ वर्षे काय केले ? ६ वर्षांपासून मी एका नामांकित कंपनीमध्ये Software Quality Assurance Engineer म्हणून काम करतो आहे. अजूनही तो दिवस आठवतो जेव्हा कानडे वाड्यामध्ये आमची यूनिक्स ची बॅच नुकतीच संपली होती, आणि कॉलेज च्या कॅम्पस तर्फे मला जॉब मिळाला हे सांगायला व सरांचा आशीर्वाद घ्यायला मी व माझे काही मित्र गेलो, तेव्हा सर म्हणाले होते की, “खूप छान कंपनी आहे, मिळालेल्या संधीचे चीज कर !”.
आमचे पोट पाणीच मुळात Visual Experience वर चालते, Direct3D, OpenGL, Vulkan, CUDA हे आमच्या रोजच्या दिवसाचे काम, कारण आमच्या कामाचा मूळ गाभा ग्राफिक्स ड्राइवर टेस्टिंग, सोबत गेम टेस्टिंग, अँप्लिकेशन टेस्टिंग जे जे ग्राफिक्स ड्राइवर वर अवलंबून आहे ते ते सर्व आमच्या कामाच्या भाग.Direct3D, OpenGL आणि आता आलेले Vulkan, या टेक्नोलॉजिचा वापर करून तयार केलेले गेम्स इतके सुंदर आणि विलोभनीय की आपल्याला हे खेळायला मिळते, त्याच्यावर काम करायला मिळते हेच आमचे समाधान !!
याचा नाही म्हटले तरी परिणाम होतोच आणि अशा परिणामांमध्ये ६ वर्षे सपासप निघून गेली. बर काम तर काम, पण त्याचे दणकून पैसे पण मिळतात. तर अशा गोड भोपळ्यामधे आमचे बी खुशालपणे जगत होते. पण कुठून तरी कळाले की Python शिकून घेतले पाहिजे, म्हणून योगेश्वर सरांकडे क्लास लावला आणि मग उमजले आपला Win32 चा पार्ट बाकी आहे तो पूर्ण करायलाच हवा आणि ऍडमिशन घेतली.
क्लासला जायला सुरु केल्याने आणि पुन्हा त्या वातावरणमध्ये परतल्याने मस्त वाटत होते. अशाच जून जुलै च्या दरम्यान कळाले की सरांचा OpenGL चा सेमिनार ३ पार्टस मध्ये होणार असून, पहिला पार्ट ऑगस्ट मध्ये आहे! आणि वाटले की चला आपल्या कामाशी संबंधित आहे तर आपण हे केलेच पाहिजे!
आपण गेली ६ वर्षे जे काम करतोय त्याबद्दल शिकायला मिळणार त्यामुळे अजून छान वाटले, आणि झालेल्या आनंदात एक ना अनेक प्रश्न मनात आले , आणि असा भास झाला कि सर आपल्याला विचारत आहेत,
“लेका तू गेली ६ वर्षे या ना त्या कारणाने या टेकनॉलॉजिच्या संपर्कात आहेस, तुला का वाटले नाही,
की ही सुंदर गेम, हे सुंदर एप्लिकेशन, कशी डेव्हलोप केली असेल?, काय नेमके आतमध्ये चालू असेल?,
हे आपल्याला पण करता येईल का?”
असे म्हणतात, भले बाहेर तुम्ही कसेही डिप्लोमॅटीक किंवा डिफेन्सिव्ह उत्तर देऊन ती वेळ निभावून नेऊ शकाल पण मनामध्ये आपलेच मन आपल्याला उत्तर देऊन टाकते आणि आलेले उत्तर होते
“सर कधी गरजच पडली नाही, रोजच्या कामामध्ये आणि मिळणाय्रा पगारामध्ये एवढे सुस्त आणि आळशी आम्ही कधी झालो याचा थांगपत्ता लागलाच नाही”. आणि मनातल्या मनात लाज वाटली!!
६ ऑगस्ट २०१६ ला सरांच्या पहिला सेमिनारचा पहिला दिवस!!
सेमिनार सुरु झाला. सरांची खासियत ही की सर सर्वांना आधी एका समान स्तरावर आणतात.
त्या अनुषंगाने सरांनी शून्यापासून सुरुवात केली, अगदी GPU म्हणजे काय पासून ते Direct3D, OpenGL, CUDA, Vulkan या प्रत्येक टर्मिनॉलॉजिची ओळख करून दिली. कंपनी मध्ये रोज हे शब्द कानावर इतक्या वेळा जाऊन सुद्धा त्यांचे नेमके अर्थ त्याचा इतिहास असे किती रामायण आणि महाभारत त्या शब्दांमागे आहे हे त्या दिवशी समोर यायला लागले आणि आपोआप एक गोष्ट मानाने इमॅजिन केली,
“खचाखच भरलेला दरबार, सभामंडपाच्या बरोबर मध्यभागी “द्रौपदी” आणि तिचे होणारे वस्त्रहरण”. इथे फक्त “द्रौपदी” च्या जागी मी आहे आणि आपोआप माझे वस्त्रहरण होत आहे असे वाटू लागले. रोजच्या आयुष्यात “य” वेळेला येणारे शब्द त्यांचे अर्थ आज सेमिनार मध्ये मला समजत होते आणि मी सो कॉल्ड नामांकित कंपनीमध्ये ६ वर्षे त्या गोष्टीच्या संपर्कात आहे आणि ते कमी की काय, मला त्याचे पैसे पण मिळतात”!!!
“आपण करत असलेले काम, आपल्याला असलेले ज्ञान आणि आपल्याला मिळणारे पैसे याचे काहीच गणित लागले नाही त्या दिवसापासून पुढे!”
जसे द्रौपदीच्या वस्रहरनावेळी “कृष्णाने” तिची लाज राखली, आमच्यासाठीचा कृष्ण म्हणजे “सर”!!! एका अर्थाने झाले ते बरेच झाले, निदान आपण किती पाण्यामध्ये आहोत हे समजले. शाळेमध्ये असताना भूमिती हा विषय इतका आवडीचा नव्हता, पण जेव्हा “OpenGL मध्येसुद्धा त्रिकोण हेच बेसिक युनिट आहे हे जेव्हा पहिल्या सेमिनार मध्ये समजले, तेव्हा उमजले त्या भूमितीय आकारांची महती किती आहे!!”. झाले, भूमितीशी मैत्री करायची ईच्छा झाली
शाळेमध्ये कागदावर त्रिकोण काढला की झाले, पण इथे कॉम्पुटरला, त्याला समजणाऱ्या भाषेमध्ये त्रिकोण काढायला सांगणे किती दैवी आहे हे अनुभवले.
फक २ दिवसांमध्ये शिकून, जेव्हा तुम्ही स्वतःच्या कॉम्पुटर वर “फिरणारी ती चहाची किटली” पाहता, तेव्हा होणार आनंद आणि अनुभूती ही शब्दात मांडण्यासारखी नाहीच मुळी. घरी जेव्हा असे काही मी २ दिवसामध्ये शिकून करून दाखवले, तेव्हा त्यांचा “आ” वासने साहजिकच आहे, कारण त्यामागची ताकद आणि प्रेरणा आणि २ दिवसांमध्ये हे घडवून आणायची किमया सरच करू शकतात आम्ही मात्र नाममात्र!! कारण यामागचे खरे किमयागार सर आहेत!!:)
पहिल्या सेमिनार च्या दुसऱ्या दिवशी शेवटच्या टप्प्यामध्ये सरांनी तयार केलेली अँप्लिकेशन्स एक एक करत दाखवायला सुरुवात केली. प्रत्येक अँप्लिकेशन टाळ्यांची दाद घेऊन जात होते. टाळ्यांसोबतची बाहेर पडणारी unique expressions सुद्धा लक्षात राहावीत एवढी त्या डेमोज नी बाजी मारली.
आणि असे करता करता शेवटचा डेमो लाँच करण्याआधी काउन्ट डाउन सुरु झाले, एक, दोन, साडे माडे…… हृदयाची धक धक प्रत्येक काउन्ट नंतर १० पटीने ने वाढत होती, एवढ्यात सर बोललें “तीन” ……… …….. ……… …….. …….. …….. …….. हा तो हार्ट बिट चा शेवटच्या १० मिनिटांचा भाग.. समोर जे काही चालू होते ते पाहून इतके सुन्न प्रसन्न आणि शांत झाले होते वातावरण, की टाचणी पडली तरी आवाज यावा!!!!!
आणि १० मिनिटानंतर कर्कश्श आवाज झाला आणि मी त्या सुखदायक trauma मधून अचानक भानावर आलो, “पाहतो तर सर्व विद्यार्थी उठून उभे राहून जोरदार टाळ्या वाजवताहेत आणि मला जाणवले मीच एकटा बसून आहे, आणि उठून मी सुद्धा त्या गजरामध्ये सामील झालो…अद्भुत होते जे काही पाहिले ते…
सर्वात प्रोत्साहनात्मक बाब आपल्या सर्वांसाठी हीच आहे की हे सरांनी स्वतः तयार केले आहे आणि हे करण्याची कुवत आणि ताकद पुढल्या दोन टप्प्यांमध्ये होणाय्रा सेमिनार नंतर तुमच्यामध्ये सुद्धा येईल हे जेव्हा सरांनी सांगितले तेव्हाच मनाने ओढ घेतली की कधी पुढचे दोन सेमिनार होणार?.
उजाडला दुसय्रा सेमिनार चा पहिला दिवस, म्हणजे: २६ नोव्हेंबर २०१६.
सरांची एक ही सुद्धा खासियत आणि कला आहे की जेवढा विषय कठीण तेवढाच तो सोपा करून सर सांगतात. पुन्हा शून्यापासून पुढच्या पायरीला “सर्वांना” घेऊन जाणे काय असते आणि ते किती हातोटीने आणि सहजगतीने सर करतात हे पहिल्या दिवशी (दुसय्रा सेमिनार च्या पहिल्या दिवशी) पाहायला भेटले. कारण ज्यांनी ज्यांनी Win32 SDK सरांकडून आधीच शिकले होते त्यांच्या साठी, सर जे सांगत होते ते आधी एकदा तरी हे कानावरून गेले आहे हे नक्कीच त्यांना आठवत असणार, त्यातलाच मी पण एक. पण खरे सांगू? जितके छान मला आधी समजले होते त्यापेक्षा छान आणि स्वच्छ त्या दिवशी समजले. आणि सर जो श्लोक नेहमी कुठेही शिकवत असताना उच्चारतात “भावाभ्यासशीलनम सतत क्रिया:” तो आठवला आणि किती सार्थक श्लोक आहे याची प्रचिती सुद्धा आली
एखाद्या खोल विहिरीमध्ये उतरताना कशाचा तरी आधार घेत घेत आपण हळू हळू एक एक पाऊल काळजीपूर्वक टाकत असतो, इथे पडायची भीती सुद्धा असते, उतरण्याची ईच्छा आणि रोमांच सुद्धा असतो पण सर्वात महत्वाचा असतो तो आपण घेतलेला आधार! जर तो आधार कमकुवत असेल, तर नाकातोंडात पाणी जाणे अटळ ! असाच अनुभव येत होता जेव्हा “Windowing शिकत होतो”. “Windows मधल्या Windowing ला” पुन्हा एकदा एन्जॉय केले, पण जेव्हा “Linux वरचे Windowing सुरु झाले तेव्हा “सर” हाच तो काय आधार ज्याने नाकातोंडात पाणी जाऊ दिले नाही.
स्फुरण म्हणजे काय असते हे आपल्यापैकी प्रत्येकाने, पंडित हरिप्रसाद चौरासिया, पंडित भीमसेन जोशी, सचिन तेंडुलकर अशा अनेक दिग्गज व्यक्तींनमध्ये वेळोवेळी पहिले आहे.
सेमिनार च्या दुसय्रा दिवशी “स्फुरण” म्हणजे काय असते याचा अनुभव आला “Linux चे Windowing” शिकताना!!!
सलग २-३ झाले, कुठेही न थांबता सर “Native Windowing on Linux व त्यामधला OpenGL चा part line by line” समजावून सांगत होते.
सरांच्या energy ने परमोच्च सीमा कधीच गाठली होती, किती सांगू आणि किती नको अशी झालेली स्थिती आणि परमोच्च सीमेवर पोचलेली energy या द्वंदवामध्ये सेमिनारच्या शेवटी शेवटी सरांची अवस्था म्हणजे,
“नवजात बालकाला” नुकताच जन्म देऊन “धादांत मोकळ्या” झालेल्या आईसारखी झाली होती.हो ही स्थिती आम्ही आमच्या डोळ्यांनी अनुभवली.प्रसूतीच्या नानाविध कळा सोसूनसुद्धा, चेह्य्रावरचे “मोकळे झाल्याचे”समाधान, आपण एका जीवाला जन्म दिल्याचा पराकोटीचा आनंद, तिच्या थकलेल्या अवस्थेमध्ये सुद्धा लपून राहत नाही, अशीच होती सरांची सेमिनारच्या शेवटी शेवटी ची अवस्था!!
फरक एवढाच होता की आईला ९ महिने आपल्या जीवाचे दोन जीव होऊन सर्व काही करावे लागते, इथे सरांनी जवळ जवळ १२ वर्षांनपेक्षा जास्त काळ OpenGL मध्ये व्यतीत करून मग कुठे ह्या सेमिनार चा जन्म झाला.
सर नेहमी उदाहरण देतात त्याप्रमाणे “अग्निपथ (अमिताभ बच्चन अभिनित) मध्ये अमिताभ गुंडांशी मारामारी करून शेवटी ज्या थकव्यामुळे त्याला नीट उभे सुद्धा राहता येत नसते, असा सरांचा अग्निपथ आम्ही पाहिला OpenGL च्या रूपात.” आणि जाता जाता सरांच्या या स्पिरिट ने २६/११ च्या स्पिरिट ची सुद्धा आठवण करून दिली आणि दोघांच्या स्पिरिट ला मनोमन सलाम ठोकला.
७-८ जानेवारी २०१७ मध्ये “OpenGL सेमिनार पार्ट-३” झाला!
पूर्ण सेमिनार मध्ये आणि सेमिनार नंतरसुद्धा उपयोगी पडेल असा मंत्र सरांनी दिला, मग त्याला संजीवनी मंत्र म्हणा, कानमंत्र म्हणा किंवा दैवी मंत्र म्हणा, ज्याचा जप जोपर्यंत OpenGL मध्ये तुम्ही असाल किंवा OpenGL शिकणार असाल तर नेहमी कामास येईल तो म्हणजे
” DO IT YOURSELF”!!
या भागामध्ये पहिल्या दिवसापासून दुसय्रा दिवशीच्या शेवटच्या मिनिटापर्यंत “OpenGL” ची काय ताकद आहे, काय आवाका आहे आणि सर म्हणतात त्याचप्रमाणे काय काय मॅजिक आपण करू शकतो याची प्रचिती माझ्यासकट सर्वांनाच आली असणार.
पहिल्या दिवसाची सुरुवातच आमच्याच मित्राने तयार केलेल्या सुंदर कलाकृतीने झाली.
सर म्हणतात त्याप्रमाणे “OpenGL Coding ची सवय आणि जोडीला कला (ज्याला जी उपजत वरदान असते)” अंगी असणे म्हणजे दुग्धशर्करायोगच !!!!
पण कोडींग ची सवय आणि कलेची साधना आणि संगोपन तितकेच महत्वाचे !!
भाग-१ मध्ये काढलेले त्रिकोण चौकोन, मग त्यांना दिलेले रंग, texture आणि सर्वात शेवटी तयार केलेली चहाची किटली यामध्ये आपण केलेले कष्ट त्यामानाने किंवा OpenGL कोडींग च्या मानाने कमी होते. कारण आतमध्ये काहीतरी होतेय, फक्त एवढेच आपल्याला माहित होते पण काय होतेय अरे खरेच काय काय होतेय हे भाग-३ मध्ये पहिले. भाग-१ खरोखरच ट्रेलर होता आणि भाग-३ म्हणजे पूर्ण सिनेमा !!
एक त्रिकोण काढायला आपल्याला काही लाईन्स चा कोड पुरेसा होता भाग-१ मध्ये पण भाग-३ मध्ये एवढे नक्की समजले की सिस्टिम च्या जवळ जातोय आपण, सिस्टिम आपल्यासाठी केवढ्या गोष्टी करू शकते, तिची ताकद काय आहे आणि त्या ताकदीचा किती नजाकतीने आपण वापर करून घेऊ शकतो.
जी नजाकत “किटली चे झाकण उघडताना” सर्वांनी अनुभवली.
OpenGL हा एक समुद्र जर म्हटले आणि अशा समुद्रामध्ये पोहायचे असेल, तर पोहायचे कसे आणि त्यासाठीची सर्व पूर्वतयारी सरांनी सेमिनारच्या
भाग-१ आणि भाग-२ मध्ये करून घेतली होती, आणि आता शेवटचा टप्पा होता तो भाग-३. भाग-३ झाला आणि सरांनी आपले काम पूर्ण केले, आपल्याला आलेल्या अडचणी, डोळ्यासमोर येणारा अंधार, त्या “अंधाराचे सुद्धा प्रकार” सरांनी सांगितले, कारण त्यांचे साक्षीदार सर स्वतःहोते !!
आता आपण समुद्राच्या मध्ये आहोत (कारण भाग-१, भाग-२ करून झाले आहे ना आपले ?), एकदा का समुद्रामध्ये पडलो आणि आपला मार्ग आपणच शोधला तरच आपण तरुन जाऊ आणि किनाऱ्यावर पोहचू, नाहीतर आहेच मग नाकातोंडात पाणी आणि “OpenGL समाधी”..
अशी ही OpenGL ची नशा ३ भागामध्ये (पेग) सर्वांना चढावी हीच सदिच्छा ! आणि सरांना म्हणावे लागू नये:
” हाय कंबख्त तुने पी ही नही ।”

UNIX 2015, WinRT 2016

जागरूक ज्ञानमंदिरामधला अनुभव

मी पाहिले सरांना पहिले UNIX seminar मधे , मी सहज आलो होतो सोनाली madam(eaglet) मध्ये ऐकले होते म्हणून. मला तेंव्हा एकच tension होतं की माझे पैसा वाया जातो की काय ? कारण मी त्याच्याआधी एक कॉलेज मध्ये सेमिनार केला होता ज्यामध्ये माझे एक हजार वाया गेले होते . सर आले आणी त्यांनी सांगितलं की, “मी तुमचा एक पैसा वाया जाऊ देणार नाही,तुम्हाला कॉलेज मध्ये लुबाडतात,त्यामधला मी नाही”. नंतर जे सर शिकवायला लागले आणी ज्या energy आणी प्रेमाने ते शिकवत होते, ते पाहून मी भारावून गेलो .
मग मी computer fundamentals आणी multi os सेमिनार केले आणी ठरवलं की राहिलेले unix class ला जाऊन शिकायचं. माझ्या सख्या बहिणीचं लग्न होतं 8 december ला आणी घराचे नको म्हणत असून सुद्धा मी ६ डिसेंबर ला admission घेतली . पहिले ६ lectures मध्ये आयुष्य कसही असलं तरी आपण प्रयत्न करून ते बदलु शकतो हे मूल्य मी शिकलो .
‘ संस्कार फक्त घरात मिळतात बाहेर कोणीपण तुमची काळजी करत नाही ‘ असं आपण ऐकतो पण ह्या क्लास ला येऊन समजलं की संस्कार तेथे मिळतात जेथे तुमची काळजी करणारे लोकं असतात . थँक यु सर .
मी UNIX 2015 मध्ये सरांकडून शिकलो की —
१. अभ्यास म्हणजे काय आणी तो कसा करावा .
२. Knowledge is inter -related & how to see the relation.
३. आपला मुद्धा कसा मांडावा. (presentation skill–class केल्या नंतर public speaking course ची गरजच नाही )
४. Technology वर प्रेम करा .
५. मातृभाषेमधून शिका आणी समजुन शिका. (११ आणी १२ वी मध्ये english medium असल्यामुळे जे मी विसरलो होतो, System च्या ओघात)
मी WinRT पण लगेच join केला. त्यामध्ये मी coding कसे करायचे ते शिकलो. मला COM खुप आवडलं. प्रत्येक COM component मी खूप enjoy केला. Coding enjoy करणे हे एक अमूल्य गिफ्ट मला सरांमुळॆ मिळाल.
मला .NET , JAVA , WinRT architecture ही lectures अगदी लाख मोलाची वाटली. (one of the Best lectures, i ever attended ).
मला coding आवडले होते आणी Unix मध्ये मी coding केले नव्हतं, पण मला योगेश्वर शुक्ल ह्यांचं Unix lecture आवडलं होतं. मग मी योगेश्वर सरांकडे LSP join केला. मला LSP किती भारी आणी deep आहे ते समजलं. योगेश्वर सरांची coding style आणी त्यांची practice आणी सखोल अभ्यास पाहून मी आजही थक्क होतो. थँक यु सर फॉर LSP .
मी Kenstar मध्ये interview दिला.job हा quality checking साठी होता मुख्यत्वे एका Mechanical engineerसाठी .
माझा interview खूप छान झाला. सरांचा rule आहे -‘ Never forget the basics ‘. ह्याचा मला खूप फायदा झाला.
मला सगळे प्रश्न basics मधले विचारले(११ आणी १२ physics).नंतर सगळे mechanical चे प्रश्न सुरु झाले.
कलासमध्ये जीवन दादा कडून ऐकले होते की आपल्याला जे येते तिकडे interview घेऊन जायचा. मग मी interview SAP आणी electronics कडे नेला. मला SAP ERP आणी database वर प्रश्न विचारले. मी सगळ्यांची छान उत्तरं दिली.त्यांनी मला Quality checking+ IT असा job दिला. माझी बोलण्याची आणी समजावून सांगण्याची पद्धत, जी मला सरां कडून मिळाली त्यामुळे, ४ B.E. Mechanical engineer ऐवजी माझी निवड झाली.
आज मला सरांमुळे Y.D. असून सुद्धा engineer नसतानाही माझा पहिला job आहे. सरांचे संस्कार हे computer नाही तर कुठल्याही फील्ड मध्ये कायमचं उपयोगी पडतात. ह्या ज्ञानमंदिरामध्ये राहून मी खूप काही शिकलो. सर तुमच्याकडून जे काही शिकलो त्यासाठी खूप खूप धन्यवाद.
थँक यु सर .
थँक यु.

WinRT 2016, UNIX 2016, RTR 2017 – as a member as well as a Group Leader

आनंदाश्रम, मध्ये होणारं गुरुकुल पद्धतीचं शिक्षण बघितलं, आणि गोखले सरांची त्यांच्या Computers, UNIX किव्वा Open GL सारख्या कुलदैवातांवरची प्रचंड श्रद्धा बघितली, कि कोणताही माणूस अपोआप त्या गुरुकुलाचा भाग होतोच.
गोखले सरांकडे जाण्यापूर्वी, आईक्लं होतं कि ते Unix, Win 32 SDK-.NET-WinRT, etc शिकवतात. नंतर कळाल कि ६ फ्री lectrures आहेत Unix-२०१५ Batch च्या आधी, आणि नेमकं हे कळाल पहिल्या Free lecture च्या दिवशी, मग २ मित्र(यज्ञेश आणि गौरव) म्हणाले सर एक नंबर शिकवतात, काहीही कर पण तू येच. म दुसर्या दिवसापासून जायला लागलो, फ्री Lectures संपायच्या आत ठरलं होतं, क्लास join करायचाच. नंतर शेवटच्या दिवशी Admission घ्यायला गेलो, भली मोठ्ठी रांग लागली होती! मग ६ पैकी ५ दिवस आलेल्या लोकांची रांग लागली, आता श्रेणिक (माहित नसलेल्या लोकांसाठी- सरांचाच एक विद्यार्थी(Admin)) आला आणि त्यांनी announce केलं- “तुम्ही line केली आहेत, त्यात १२-१५ लोक आहात. जागा फक्त ७ आहेत, काय करूयात? आपापसात ठरवून काही जण back-out करताय का चिट्ठी टाकून निवड करूयात?” अर्थातच, चिट्ठ्या टाकण्यात आल्या, त्यात काही Admission मिळाली नाही. पण एकंदरीत Rules आणि ते पाळण्यासठीची शिस्त बघून मलाच सरांना request करावीशी वाटली नाही(उलट बरं वाटलं कि आज सुद्धा कुठेतरी शिस्तीत आणि Fair admissions होतात बघून). नंतर काय, नंतर निमुटपणे घरी गेलो- No Arguments. मग दर सोमवार मंगळवार बुधवार यज्ञेश, गौरव, आणि क्षितिजा बरोबर चर्चा. बरं, चिट्ठी टाकल्यावर आमच्या मित्र मंडळींपैकी फक्त क्षितिजा ला admission मिळालेली.
म एक दिवस माझ्या हाताला “The Art Of UNIX Programming” by Eric Steven Raymond-हे पुस्तक लागलं. ते पुस्तक वाचायला सुरवात केली, आणि UNIX Culture, Philosophy, Basics, आणि इत्यादी अनेक गोष्टींचा एक सारांश मिळाला. म म्हटलं कि पुढच्या वेळी जाताना अजून वाचून जाऊ, काही कळाल नाही तर विचारू, (कारण शेवटी मास्तरांकडे कोरी वही नेताना सुद्धा गृहपाठ करून जायला हवं कारण तरच प्रश्न पडणार, आणि मग उत्तरं मिळणार).
मग हळू हळू सरांना किव्वा madam ना सहजच भेटायला, काही Doubts आले तर विचारायला, कधी सरांनी बोलावलं तर, अश्या अनेक कारणांसाठी मी क्लास संपला कि सरांना जाऊन भेटायचो, सगळेजण भरपूर गप्पा मारायचे, प्रश्न-उत्तर व्हायची, Computer GK तर काही विचारू नका!- मी So-called BE-(IT) करत असूनही आयष्यात कधी न आईक्लेल्या पण प्रचंड महत्वाच्या गोष्टी मी रात्री १०.३० ते १२.३० ह्या वेळेत शिकलोय(अजूनही शिकतोय). सरांना किव्वा madam ना भेटलो कि का कुणास ठाऊक खरोखर खूप बरं वाटतं, दोघेजण आगदी आपुलकीनी विचारतात- काय चालू आहे सध्या, बरा आहेस का, कोडींग करतोयस का, astronomy बद्दल असो, photography असो physics असो iucaa असो किव्वा आणखीन काही अक्षरशः refresh व्हायला होतं.
एखाद्या विषयाचा Curriculum चा भाग म्हणून Hollywood किव्वा Bollywood movies सांगणारे सर मी तरी पहिल्यांदा पहिले आहेत.
गोखले सरांकडे क्लास लावला कि UNIX philosophy च्या काही गोष्टी मी स्वतः अनुभवलेल्या:
१) Do One Thing, Do it Well,(सरांचं Classic उदाहरण- राग मारवा!)
२) Keep It Simple(Never Forget the basics, the world works on Fundamentals)
३) Create Software Leverage (Let your code speak for you)
अजून लिहिण्यासारख्या माझ्याकडे अक्षरशः हाजारो ओळी आहेत, आणि त्या सुद्धा कमी पडतील एवढे अनुभव आणी एवढं Knowledge रोज मिळतं! सरांनी केलेल्या Explanations आणि ते करण्यासाठी केलेल्या (Computer – Human Anatomy – Movies) – मधल्या comparisons वरती अखंड पुस्तक लिहिता येऊ शकतं!
______________________________________________________________
तर, असाच एक दिवशी क्लास नंतर सरांनी announce केला कि आता मी Undoing Lord Macaulay नावाचा सेमिनार वेग-वेगळ्या कॉलेजेस ला घेणार आहे, त्यानंतर तो सेमिनार आमच्या कॉलेज (Modern College of Engineering) ला सुद्धा, झाला. सगळीकडे सेमिनार Housefull आणि HIT! झाला.
परंतु XYZ हे एकमेव कॉलेज असं होतं, कि जिकडून सरांच्या त्या सेमिनार चा Indirect feedback किव्वा त्याला Indirect seminar after-effect म्हणूया, तो negative आला.
Negative म्हणजे काय?- सर बर्याचदा चालू शिक्षण पद्धतीत विद्यार्थ्यांचं जे नुकसान होतं, त्यासाठी जबाबदार व्यक्तींची टक्केवारी सांगतात. त्यात ते ५०% शिक्षक जबाबदार असतात असं सांगतात. तर त्यापैकी त्या XYZ कॉलेज च्या शिक्षकांना ते न पटल्याने, आणि विद्यार्थ्यांकडून देखील सेमिनार नंतर त्या कॉलेज च्या शिक्षकांना थेट किव्वा काही प्रमाणात उद्धटपणे प्रश्न विचारले गेल्याने त्यातले काही शिक्षक रागावले, आणि शिक्षा म्हणून त्यांना Written Assignments वगरे प्रकार करायला लावले. “तुम्हाला एवढं कळतं ना आमच्यापेक्षा जास्त, म तुमच्या assignments तुमच्या तुम्ही करा!”- अशी उत्तरं शिक्षकांकडून विद्यार्थ्यांना मिळायला लागली. “ते कालचे सेमिनार मधले सर किती मस्त समजावून सांगत होते, तुम्ही तसा का नाही सांगत समजावून?”- असे प्रश्न शिक्षकांना आल्यावर त्यांनी अजूनच Strictness वाढवला.
हे सगळ सरांपर्यंत यायला बरेच दिवस लागले, पण शेवटी indirectly का असेना त्यांच्या कानावर हे आलं.
त्यावर सर खूपच निराश झाले आणि त्यानंतर ज्या ज्या कॉलेजेस मध्ये सेमिनार झाले त्या कॉलेजेस च्या सर्व विद्यार्थ्यांना सरांनी एक दिवस meeting साठी बोलावले, आणि सरांनी विचारलं- “XYZ कॉलेज मधला हा अनुभव बघता, आपण हा सेमिनार बंद करायला हवा का?” प्रत्येकनी आपापली मतं मांडली अर्थातच सगळ्याचं म्हणणं होतं कि सेमिनार चालू राहावेत म्हणून,
मी सुद्धा माझा मत मांडलं, थोडा मोठं आहे, पण म मी सरांना email लिहिली,
email चं Subject होतं- Undoing Lord Macaulay का बंद करू नये!?
E-Mail पुढीलप्रमाणे:-
Hello Sir,
खालील Email मी अगदी बोली भाषेत आणि मोबाईल वर लिहिली आहे, काही चुकले असेल तर sorry!
आज XYZ कॉलेज चा फिडबॅक खुपच धक्कादायक होता. पण सर खरं सांगायचं तर Undoing Lord Macaulay सेमिनार संपल्यावर एखाद्याला जी जाणीव होते आणि जे Self Evaluation होतं ते बहुदा एखद्या Psychiatrist कडे जाऊन सुद्धा होत नसेल. (सेमिनार ऐकणारे आणि असा feedback देणारे बहूतेक दगड असावे)
मी तुम्हाला पहिल्यांदा Unix च्या 6 फ्री lectures पैकी च्या दुसऱ्या दिवशी ऐकलं आणि आईशप्पथ सांगतो घरी गेल्या गेल्या कॉम्पुटर चालू केला आणि ठरलं कि तुम्ही केलंत त्याच पद्धतीनी ‘0’ पासून start करायचं!
मला Engineering मनापासून करायचं होतं. पण एकंदरीत कॉलेज ची परिस्थिती बघून mood off झाला आणि परीक्षेपूर्त अभ्यास करून बाकी उद्योग सुरु केले(Rifle Shooting, Tabla, Astronomy, Photography, Travelling, Trekking)
Unfortunately Unix ला admission मिळाली नाही त्यामुळे क्लास मध्ये काय शिकवतात आणि कसं शिकवतात काहीच माहित नव्हतं.
यज्ञेश, गौरव, क्षितिजा दर सोमवार, मंगळवार, बुधवार क्लास संपला कि आज काय शिकवलं आणि कसलं भारी शिकवलं एवढं सांगायचे.
मं तुम्ही एक दिवस क्लास मधे “मी येत्या काही दिवसात Sinhgad कॉलेज ला Undoing Lord Macaulay चा सेमिनार घेणार आहे” असं announce केलंत. त्यादिवशी यज्ञेश, क्षितिजा, गौरव भेटले आणि माझं ठरलं, आपल्या कॉलेज मध्ये Seminar arrange करायचाच!!!(27 underline :D)
दुसऱ्या दिवशी Principal Madam च्या Cabin मध्ये Astromedicomp.org वरचा तुमच्या Bio-Data ची Printout घेऊन गेलो.
मॅडम म्हणाल्या त्या तुम्हाला ओळखतात, तुमचा विद्यार्थी(योगेश्वर शुक्ल) आमच्याच कॉलेज ला शिकायला होता म्हणुन. मग तर अजूनच उत्तम होतं!
मॅडम ना सांगितल्यावर त्या लगेच हो म्हणाल्या. मग संध्याकाळी तुम्हाला भेटायला आल्यावर सगळं ठरलं तुमची availaible dates आणि conditions ची e-mail वाचली आणि बरं वाटलं. मॅडम च्या pc वर दुसऱ्या दिवशी email open केली तुम्हाला reply आणि phone केला आणि शेवटी Finalize झाला seminar.
आणि बहुदा मी Rifle Shooting and Tabla- Intercollegiate, Nationals आणि International competitions, मुळे असलेला रेग्युलर Defaulter(In terms of Attendance),
आणि DRDO आणि IUCAA project intern म्हणून select झाल्यामुळे आणि त्यांच्या बर्यापैकी ओळखीचा झाल्यामुळे त्यांनी खरोखरंच seriously घेतलं माझं म्हणणं आणि immideately main auditorium available करून घेतलं!
मग प्रत्येक IT Computer आणि ENTC च्या वर्गात जाऊन आम्ही फक्त तुमचा Bio-Data वाचून दाखवला आणि मुलांना फक्त एकच guarantee दिली कि तुम्ही एकदा Seminar Hall मधे येऊन बसलात कि तुम्ही कितीही ठरवलं तरी तुम्हाला उठून जायची इच्छा होणार नाही.
मोकळे कागद आणि पेन Registration साठी म्हणून प्रत्येक वर्गात वाटले.
आईशप्पथ Expected नव्हतं पण दोन्ही दिवस मिळून 415 Registrations आली!!!
Principal madam नी तोपर्यंत मुलांना Insist/Compulsary न करता कधीच एवढा Response बघितला नव्हता.
मला सांगायला अभिमान(+आश्चर्य) वाटतो कि आम्ही आपला सेमिनार Compulsary नाही असं वाक्यं सर्वात आधी announce करून नंतर माहिती देऊन सुद्धा सेमिनार ला, 380 Engineers+Staff येऊन बसले होते. अगदी शेवटपर्यंत!
यापूर्वी Walter Lewin नावाच्या MIT मधल्या Professor चा “For the Love of Physics” नावाचा Video, youtube वर बघून मी Physics च्या प्रेमात पडलेलो.
आणि Undoing Lord Macaulay सेमिनार ऐकला, Open GL चा demo बघितला आणि डोळे लक्खं उघडले!
Inspiration असेल किव्वा post seminar effect असेल, मी घरी आल्यावर सलग 8 तास computer वर बसून नुसता वाचत बसलेलो.
एका डॉक्टरांना हा विषय वयाच्या 30 व्या वर्षी शिकता येतो आणि मी engineering ला असून तुम्ही सांगितलेल्या seminar ची माहिती नवीन वाटते हे अक्षरशः लाज वाटण्यासारखं होतं!
पहिल्यांदा कळलं, नुसताच BE (Information Technology) चा course करतोय, Information चा काही पत्ताच नाहीये.
नंतर Fundamentals, OS चे Workshops केले आणि अक्षरशः वेड लागलं! आम्ही किती तुच्छ आहोत ह्याची जाणीव झाली आणि खरोखरच्या अभ्यासाला सुरुवात झाली. सेमिनार च्या आधी सुद्धा माझी झोप 5 तास असायची, फक्त झोपायच्या ऐवजी Astronomy+Photography+Tabla+Trekking करायचो
आणि ते नसेल तेव्हा Movies/Games खेळायचो, आता त्यातले 4-5 तास Computer आणि Coding ला Dedicate करतो आहे. DRDO कडून बक्षीस मिळालेला Intel IOT किट, C-C++ programming शिकतोय. मोकळा वेळ मिळाला कि computer वरती Arkham Night/Prince Of Persia सारखे गेम्स नं खेळता Renderman सारख्या Softwares ना install करून त्यांच्या बरोबर खेळायला लागलो आहे!
DSDT मध्ये changes करून Hackintosh install करण्यासाठी Laptop वर अक्षरशः दिवसभर घालवतो आहे! आणि सर्वात महत्वाचं म्हणजे मला आता हे सगळं आवडतंय!
(सर, खरोखर सांगतो, आईला अजून पण विश्वासच बसत नाहीये कि मी computer वर बसून, अलीकडे अभ्यास सुद्धा करतो म्हणून!)
Sir All the credit goes to You and Undoing Lord Macaulay Seminar.
मी UGC च्या Meet ला Professors समोर आपल्या Initiative ची announcement केली आणि सेमिनार हॉल मधला प्रत्येक माणूस Dias वरचा माझा Laptop Wallpaper नीट वाचायला लागला.
““I have travelled across the length and breadth of India and I have not seen one person who is a beggar, who is a thief. Such wealth I have seen in the country, such high moral values, people of such caliber, that I do not think we would conquer this country, unless we break the very backbone of this nation, which is her spiritual and cultural heritage, and therefore, I propose that we replace her old and ancient education system, her culture, for if the Indians think that all that is foreign and English is good and greater than their own, they will lose their self esteem, their native culture and they will become what we want them, a truly dominated nation.”
-Thomas Babington Macaulay(मुद्दामहून Lord लिहिलं नाही, अखेर Queen नि बहाल केलेली पदवी आहे आणि ती हि Britain च्या, आता भारतातल्या BrExit ला ६९ वर्ष झाली) ”
Presentation झाल्यावर मला 3 feedback मिळाले.
1) डॉ.काळे,Ex. Director ISRO-Banglore,
म्हणाले “मी पण पुणेकर आहे, Fegusson College ला मी Physics केलं, Coep ला M.Tech केलं आणि कामानंतर रिटायरमेंट घेऊन पुण्यात आलो, एखद्या पुणेकर शिक्षकाला एखादा एवढा उत्तम Free initiative घेताना बघून खूपच बरं वाटलं,
2),3)डॉ.केंभावी, Ex. Director Iucaa आणि डॉ. Ananthkrishnan, ex.director, GMRT, TIFR ह्या दोघांनीसुद्धा मनापासून कौतुक केलं initiative चं.
(एकीकडे इतक्या मोठ्या लोकांनी इतक्या Humility ने तुमचा सेमिनार न ऐकता सुद्धा, फक्त आपली सेमिनार पूर्वीची 1 SLIDE बघून, इतका Instantaneously इतका मनापासून चांगला feedback दिला,
तर XYZ कॉलेज च्या शिक्षकांनी seminar ऐकून काहीच उपयोग नाही झाला!-हे पाहून लगेच तुमचं वाक्यं strike होतं-“लगेच कळतं कुठून आलात ते”)
इतकं भारी वाटलं ना सर! Pune University च्या building मधे उभं राहून, चालू शिक्षण पद्धतीने किती नुकसान होतंय, आणि ते निस्तारण्यासाठी, एवढा मोठ्ठा initiative कसा चालू झाला हे सांगितल्यावर, हा feedback मिळाला तेव्हा!
हा सेमिनार ऐकल्यावर तुमच्या डोळ्यासमोर असलेले आम्ही 10 Engineers तर नक्की तुमचे विद्यार्थी झाले आहोत आणि आता Cancer होईच्या आत बाहेर पडायला सुरवात करायला लागलो आहोत हे मात्र नक्की.
मी, यज्ञेश, गौरव, निखिल, गायत्री, अदिती, सलोनी, ऐश्वर्या, आणि आमचे 2 शिक्षक(कुणाल सर, मानसी madam) हे already तुमचे विद्यार्थी झालो आहोत.
सेमिनार नसता झाला तर वरील पैकी एकही engineer मार्गी लागणं अशक्य होतं.
सर, मी तर अभिमानाने सांगतो कि मी -डॉ. Engineer. गोखले सरांचा विद्यार्थी आहे आणि आमचे सर Cancer Specialist आहेत.
(सर अगदी खरं सांगतो, “मला MIT(Massechusets) ला admission मिळाली” हे सांगायला जसं भारी वाटेल तितकंच भारी मी गोखले सरांकडे आता Win32 SDK शिकातोय हे वाटतं)
सर Please सेमिनार बंद करू नका(आम्ही खरंतर सेमिनार मुळेच तर सुधारलो/जागे झालोय).
सर तुम्ही काहीही(कोणताही विषय) आणि कितीपण वेळ(overnight सुद्धा) शिकवलात तरी मी त्या क्लास चा विद्यार्थी Fix आहे एवढं नक्की!
email ला सरांचा reply आला,
Hello Atharva,
You are such a type of genuine student for whom a teacher like me, is feeling proud to say : I WAS WRONG.
I should not even think of closing it. It won’t stop. Students like you will not let it stop.
God bless you.
Dr. Gokhale Sir
हे वाचलं आणि खरोखर खूप बरं वाटलं!
(खरंतर मी सरांना फक्त वरची mail पाठवली, आणि madam म्हणाल्या आपण हि Expression tab वर टाकूयात, म्हणून email पूर्वी थोडा संदर्भ लिहिला..)

DESD 2016

*** विजय असो ***

डॉक्टर आहे ज्योतिषी आहे, त्यात कंप्यूटर चा भर.
खरच पुण्याई आमची, लाभले आम्हास गोखले सर.
लार्ड मैकॉले च्या शिक्षण प्रणालीला झुगारुन, शिकवनि तुमची समाज कार्य.
अर्जुन तयार होतील पुन्हा,आहे आमच्या कडे द्रोणाचार्य.
शिक्षणानि डॉक्टर आहेत, पन कंप्यूटर चे तुम्ही तज्ञ.
शिकवले तुम्ही खूप काही, ज्या पासून आजवर होतो अनभिज्ञ.
नाही माहित तुमच्या बद्दल तुम्हालाच सांगणे, आहे का योग्य.
श्रीकृष्णालाच भगवतगीता सांगणे, आहे खरच अयोग्य.
कष्ट तुमचे ऐकून, मनाला एक धक्काच बसून जातो.
खरच वाटते आता पर्यंत आम्ही, गोट्याच खेळत होतो.
शिक्षण हे उदर निर्वाहाचे उपाय होते आमच्या साठी.
पण त्या मधील गोडवा तुम्ही रुजवला आमच्या पाठी.
जॉब शोधायला आलो होतो, पण एक मार्ग सापडला आहे.
कॅन्सर चे ते सेल आता आम्हाला, तुमच्या साठी संपवायचे आहे.
ज्ञानेश्वरच तुम्ही आमच्या साठी, शिकवण जणू ज्ञानेश्वरी आहे.
आम्हीच ते रेडे, जे जगा समोर तुमचे वेद वदविनार आहे.
जमेल का हो सर आम्हाला पण, तुमच्या सारख थेट.
बालगंधर्व जवळ होईल का आपली, रोल्स रॉयस मधे भेट.
आमचे सोडून आता, तुमचेच स्वप्न पूर्ण करावेसे वाटते.
आयुष्यात आजवर काहीच केल नाही, अश्रू मनात दाटते.
पण सुरवात करू आता जोमाने, झाल नाही जास्त लेट.
विश्वास आता एकच, knowledge is interrelated .
प्रकृति जपा सर , आयुष्यात तुम्हास कोणतेहि दुःख नसो.
शिक्षण प्रणालीचा तुमच्या, संपुर्ण जगभर विजय असो.

UNIX 2014, WinRT 2015, RTR 2017 – as a member as well as a Group Leader

राग मारवा : SDK COM आणि UNIX

सर, तुम्हाला आठवतंय लास्ट UNIX batch(२०१४) संपताना तुम्ही सांगितले होते, UNIX उत्तम शिका , बाकी कुठलाही विषय अवघड जाणार नाही कारण OS ही आई आहे आणि तीच मूळ असल्याने ती सर्व विषयांना स्पर्श करते मग ते networking असो वा cloud असो. यामुळे हे कुठेतरी मनात पक्के बसले होते कि आपल्याला UNIX उत्तम करायचे आहे आणि ती नीट समजून घेण्यासाठी programming सुद्धा आले पाहिजे.
कंपनीत एक दीड वर्ष काम करताना तुम्ही सांगता तसा तंतोतंत अनुभव आला होता. UNIX शिकताना आपल्या क्लास चे छान,पवित्र वातावरण आणि दिवसभर कंपनी मध्ये काम करताना येणारा कामाचा load आणि वेगळे वातावरण, अशा दोन वातावरणा मध्ये सांगड घालताना अभ्यास काही होत नव्हता आणि frustration येत होते. M.E. ,M.Tech करावे असे आतून वाटत नव्हते कारण UNIX आणि आपले seminars वरून हे लक्षात आले होते, कि आहे त्याच degree चे आपल्याला नीट येत नाही , अजून मोठ्या degree चा शिक्का लावून घेऊन so called master म्हणवून घेण्यात काय अर्थ आहे.
मग करायचे काय, UNIX आणि तुम्ही सांगितलेली पुस्तके वाचण्याची तीव्र इच्चा होतीच , यावरच विचार करत असताना, कंपनीच्या study leave ची facility माहित झाली आणि सुट्टी घेऊन तुमच्या कडे उत्तम शिकायचे हे पक्के केले .
योगायोगाने आमच्या कंपनीतला प्रोजेक्टही संपत होता. घरच्यांशी सुट्टी घेऊन अभ्यास करण्याबाबत बोललो आणि manager शी बोलून ३ महिन्यांच्या सुट्टी साठी apply केले. सुट्टी grant झाली आणि आपली UNIX batch संपली आणि सुट्टी सुरु झाली. सुरु झाल्या झाल्या लगेच सुट्टी बद्दल तुम्हाला अशाच एका mail वरून या सांगितले होते. एकदा कट्ट्यावर सागर गांधी तुम्हाला म्हटला होता ,सर , याने क्लास साठी सुट्टी घेतली आहे . तेव्हा तुम्ही त्याला म्हटले होते , तो बोलणारा नाही तर करणारा आहे. हे ऐकून मला अभ्यासासाठी अजून हुरूप आला होता.
सुरवातीला ३ महिन्यान मध्ये बाक चे prerequisites बाक झाल्यावर 😁 , सुमिताभा दास आणि W Richard Steven करण्याचा प्लान होता. सुमिताभा दास करत करत बुक शेवटच्या २ system programming चे chapters करत असताना हे लक्षात आले कि आपल्याला C सुद्धा revise म्हणा वा परत नीट शिकावे लागणार आहे हे लक्षात आले. हे करत असतानाच घरी घरी होतो आणि आपला क्लासही सुरु नव्हता, या काळात motivation कमी झाले होते आणि असे वाटायला लागले होते के कधी एकदा आपला SDK चा क्लास सुरु होतोय तुम्हाला भेटून पुन्हा त्या वातावरनात येतोय.
१५ जून ला आपला क्लास सुरु झाला आणि पहिल्याच दिवशी तुम्हाला पाहून आणि ऐकून पुन्हा motivation १००% झाले. तुम्ही सांगितले कि SDK ,COM ला आपल्याला C आणि Balgurusammy पर्यंतचे C++ येणे आवश्यक आहे. Stevens लाही C लागणारच होते. तुम्ही पुस्तके पण सागितली होती. त्यानुसार पहिल्यांदा K & R घेतले करायला. तुम्ही म्हणता तसे पुस्तक जेवढे छोटे तेवढे समजायला अवघड याची प्रचीती K & R मधील exercises नुसत्या वाचताना आली. K & R चा १ पास जमेल तेवढ्या exercise करून पाहिल्या. याचा उपयोग Petzold वाचताना आणि आपल्या क्लास मध्ये शिकताना झाला.
पुढे लगेच Balagurusamy करायला घेतले आणि ते पूर्ण केले. हे technical reading सुरु असताना अवांतर वाचनाचा भाग म्हणून तुम्ही आणि madam नी suggest केलेले अप्रतिम “Atlas Shrugged” मराठीतून वाचले. या पुस्तकातून आपल्या कामातील excellence महत्व नव्याने समजले आणि मनात जास्त मुरले. पैसा कमवावा तर तो या मार्गाने आणि याचे ज्वलंत उदाहरण तुमच्या रूपाने समोर होतेच.
हे करता करता ३ महिन्यांची सुट्टी केंव्हा संपत आली हे कळले पण नाही. सुट्टी तच हे उमगले होते ३ महिने पुरणार नव्हतेच. सुट्टी च्या शेवटी सुट्टी बऱ्यापैकी productive राहिली असे मला आणी luckily घरच्यानाही वाटले. सगळे ठीक होत आहे आणि आपण करू शकतो असे वाटल्याने हाच pace continue करण्यासाठी अजून ५ महिने सुट्टी वाढविली.
इकडे, माझे Balagurusamy पूर्ण झाल्यवर क्लास मध्ये COM सुरवात झाली होती. योग्य वेळ मिळत असल्याने Win३२ आणि COM चे प्रोग्राम पुन्हा पुन्हा करून पाहता आले आणि त्यांचे insights समजून घेता आले. COM सुरु असताना Dale Rogerson वाचले आणि तुम्ही घेतलेल्या प्रोग्राम्स शी map केले. या पुस्तका आणि आपल्या notes मुळे, आपला Exe Server चा प्रोग्राम चांगला समजून आणि त्यावर प्रोजेक्ट करता आला. हे सुरु असतानाच विश्वास पाटलांचे “महानायक” वाचले. WinRT चे प्रोग्राम करत असताना आणि आपली batch संपत असताना गोडबोले सरांचे बोर्डरूम पुस्तक वाचले.
आपली SDK COM ची batch संपत असतानाच समजले होते कि योग्य वेळ दिला तर गोष्टी छान शिकता येतात , hands on करता येते. याची पावती तुम्ही वेळोवेळी दिलीच होती. त्यामुळे एक समाधान वाटत होते. यामुळेच संधी असताना आपली बाक ची batch पुन्हा जॉईन करून चांगले शिकत येईल हे निश्चित केले.
याच काळात आपल्या योगेश्वर शुक्ल सरांची असेम्ब्ली च्या क्लास ची माहिती मिळाली. core नीट समजून घेण्याचे पक्के केल्याने मी त्यांच्या कडे असेम्ब्ली शिकायला माझी बहीण प्रभा सोबत जायला लागलो. असेम्ब्ली शिकताना जे काही internals चे “खूल जा सीम सीम ” झाले त्यामुळे खूपच भारी वाटत होते. Confidence सही वाढला . आणि तुम्ही म्हणतात तसे COM चे प्रोग्राम्स नीट केल्यावर बाकी कोणतेही प्रोग्राम्स अवघड जाणार नाही याची प्रचिती आली. असेम्ब्ली चेही प्रोग्राम्स मन लाऊन केले. वेळ देत आला आणि त्याचा खूप फायदा बाक पुन्हा नव्याने समजून घेताना झाला. योगेश्वर सर असेम्ब्ली उत्तम घेतात; खरच!.
SDK COM शिकताना , थोडेफार system प्रोग्रम्मिंग करताना हे लक्षात आले होते कि एकदा language च्या syntax चे barrier cross झाले कि ready -made APIs वापरणे सोपे आहे. आपल्या प्रोजेक्ट/प्रोग्राम मध्ये जान आणणारे काही आहे तर ते algorithms. Data structures आणि algorithms चे महत्व पटल्यावर ते शिकायचे ठरविले. योगायोगाने योगेश्वर सरांनी DS and adv. algorithms ची batch असेम्ब्ली च्या parallel सुरु केली होती. पहिली वाहिली batch. मी ती पण जॉईन केली.😁
आत्ता एकावेळी ३ क्लास्सेस सुरु झाले होते. आपला बाक, असेम्ब्ली आणि algorithms. हे सगळे नीट शिकायला वेळ तर द्यावा लागणार होता . आणि आत्ता पर्यंत घेतलेली सुट्टी मला लोकांसाठी higher education सारखी आणि मला engineering पुन्हा नीट करायला लागल्यासारखी सारखी वाटू लागली होती. हे ३ क्लास्सेस नीट जमविण्यासाठी, उरले सुरलेले कंपनी चे सुट्टी चे लिमिट वापरून अजून ४ महिने म्हणजेच एप्रिल end २०१६ पर्यंत घेतली .
बाक च्या क्लास वरून आल्यावर क्लास मध्ये तुम्ही घेतलेले वाचायचे आणि इतर वेळ हा असेम्ब्ली चे आणि DS चे algorithms implement करण्यात द्यायचो. DS शिकत असताना योगेश्वर सरांनी computer science, वेगवेगळ्या scientists,universities आणि त्यांचे चालणारे research बद्दल सांगितले. एक वेगळेच field open झाले आणि technology ची backbone समजली . Computer science आणि engineering मधील खरा फरक मला तेंव्हा कळाला.
Algorithms चे analysis शिकत असताना mathematics चा science मधील अमुल्य वाटा आणि mathematics चे महत्व तुम्ही OpenGL ने दाखवून दिलेच होते पण इथे गाडी अडल्यासारखे झाले आणि पुन्हा सगळे गणित नव्याने शिकावे असते प्रकर्षाने वाटू लागले.त्यानुसार analysis साठी लागणारे सरांनी सांगितलेले Discrete mathematics by Rosen चे पुस्तक आणले पण आणि सुरूही केले. पण limited सुट्टी आणि maths ला लागणारा वेळ विचारात घेता , थोडा practical विचार करून ते पुस्तक तिथेच थांबविले पण नंतर भविष्यात ते पुन्हा सुरु करून व्यवस्थित वेळ देण्याचे ठरविले आहे.
त्यानंतर मी भर हा Data structures आणि त्यांचे algorithms implement करण्यावर दिला. हे करत असतानाच शिकलेले algorithms पैकी Binary Search Tree चा, शिकलेले Win३२ वापरून त्याचे traversals आणि operations graphically animation ने दाखाविणारे application, C वापरून तयार केले आहे.
याच application चे extension म्हणून असा प्रोजेक्ट आपण C++ वापरून बनवू कि जो real world data होल्ड करेन e.g. employee records आणि त्याचे operations visually दाखवेन . असा generic बनवू कि तो कोणत्याहि क्लास चा object होल्ड करेन आणि नंतर कोणत्याही tree चे implementation त्या मध्ये add करता येईल असे architecture ठेवू. या प्रोजेक्ट ची development सुरु आहे.

आत्ता आपली बाक ची batch आणि सुट्टी संपत आली आहे. आपल्या event चीही तयारी सुरु आहे .आपल्या event नंतर लगेचच म्हणजेच २ मे ला कंपनी जॉईन करायची आहे. या १ वर्षाच्या सुट्टीत बऱ्याच गोष्टी शिकलो जरी असलो तरी त्या गोष्टीं मला पूर्ण वेळ देऊन अजून न्याय देता आला नाही असे मला वाटते. तुम्ही मला सांगितलेल्या सगळ्या assignments लक्षात आहेत आणि मी त्या पूर्ण करणार आहे. सुट्टी होती तोपर्यंत सगळे जमू शकले पण माझी खरी परीक्षा कंपनीत काम करून आणि आपल्या क्लास चे वातावरण नसतानाही अभ्यास, प्रोग्रम्मिंग सुरु ठेवण्यात आहे. १ वर्षा मध्ये जे काही शिकलो, अनुभवले त्यावरून motivation आत्ता matured झाले आहे असे मला वाटते. त्यामुळे पुढची परीक्षा तुमच्या आशीर्वादाने आणि मार्गदर्शनाखाली मी नक्की पास होईल अशी प्रबळ आशा आहे.
या सुट्टी मध्ये मी technical बरोबरच बऱ्याच इतरही खूप गोष्टी शिकलो. घरच्यांना वेळ देता आला. अवांतर वाचता आले . सुट्टी च्या निर्णयामध्ये आणि काळात प्रभा चा खूप support मिळाला . मला तर असे मनापासून वाटते कि एखाद्याने MS वा higher education करण्यापेक्षा पूर्णपणे २ वर्ष तुमच्याकडे,योगेश्वर आणि पियुष सिरांकडे शिकावे. २ वर्षा नंतर जेव्हा तो बाहेर पडेल तेंव्हा त्याला भविष्यात उत्तम काम करताना आणि पैसे कमविताना कसलीही अडचण येणार नाही. मला तुम्ही SDK च्या batch ला सी. रामचंद्र आणि पंडित वसंतराव देशपांडेचे या दोघांना त्यांच्या गुरुंनी शिकविलेला एकच राग म्हणजे; मारवा चे दिलेले उदाहरण आठविते. मी तसाच एक छोटासा प्रयत्न केला आहे. मला खात्री आहे तुम्ही दिलेले ज्ञान आणि संस्कार आम्हाला भावी आयुष्यात कुठेही कमी पडून देणार नाही.
तुम्ही म्हणतात तसे आपल्या मुलांना स्वतःच शिकवा. मग ते आपोआपच उत्तम घडतील. हे मुल्य आणि basics पक्के असण्याची जाणविलेली गरज याची सांगड म्हणजे मुलांसोबत तुम्हीही सगळे शिका. सगळे पुन्हा करणे आत्ता शक्य वाटत नसले तरी मुलांसोबत त्यांच्या pace ने आधी तुम्ही शिका मग त्यांना शिकावा. दोन्हीही फायदे होतील.
मला हे पक्के उमगले आहे तुम्ही म्हणता तसे, एक चांगले शिक्षकच चांगले शिक्षक आणि चांगले पाल्य तयार करू शकतो.सगळ्यात चांगली गोष्ट म्हणजे तुम्ही योगेश्वर शुक्ल आणि पियुष सारखे उत्तम शिक्षक तयार केले आहे.मस्त शिकवितात ते. मलाही शिकवायला खूप आवडेन. पण अजून मी शिकविन्याच्या योग्य झालो नाही असे मला वाटते. अजून खूप काही शिकायचे आहे. पण back ऑफ द mind मध्ये teaching करणे हे पक्के झाले आहे. हळू हळू त्याची सुरवात कंपनी,अभ्यास आणि बाकी गोष्टी manage करून करायची आहे.

मला तुम्हाला हे सगळे सांगायचे होते पण असे वाटायचे कि मी हे करतोय, ते करतोय असे सांगण्या पेक्षा आधी काम,results मग बडबड. त्यामुळे मी सुट्टी मध्ये केलेले थोडेफार कोडींग चे output दाखविल्यावारच सांगू असे वाटायचे पण आपल्या event च्या आधी हे results हे कंपनी मध्ये काम करता करता केलेले नसून सुट्टी मध्ये शिकता शिकता केलेले आहे हे आधी सांगणे जास्त गरजेचे वाटले. मला तुम्हाला सुट्टी वाढविल्याचे late सांगितल्याची खंत मनात आहे. पण तुम्हाला न सांगून, तुम्हाला सांगण्यागोग्य बनण्यासाठी मी पुश करत होतो/असतो. कट्ट्यावर मी योग्य वेळ शोधत होतो but मला ती मिळत नव्हती. म्हणून मेल वरून बोलायचे ठरविले .कदाचित, एवढे सगळे कट्टयावर बोलता आले नसते.
एकंदर हे सगळे पाहता , मला पुढच्या वाटचाली साठी मला मार्गदर्शन करा कि ज्यामुळे माझ्या हातून चांगले काहीतरी घडेल आणि तुमचा अजून स्नेह लाभेल.

आपला,
जीवन